کد مطلب:193917 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:204
چگونگی استجابت دعا
گاهی اوقات هر قدر دعا كرده ایم، دعایمان مستجاب نشده است. امام صادق علیه السلام در اشاره به این مسئله می فرمایند: این دعاها از بین نرفته و باقی می ماند و در روزی كه احتیاج شما بیشتر است، مستجاب می شوند، آن روز، جز قیامت نیست. خداوند دعای مستجاب نشده ی مؤمنان را نگه می دارد و بیشتر از آنچه فكر می كردند و توقع داشتند در بهشت به آنها خواهد داد. فرض كنید روزی شخصی از سر احتیاج و اضطرار از شما پولی بخواهد اما شما متوجه شوید احتیاج او به این پول حیاتی نیست و ضرورتی ندارد این پول را به او بدهید، اما همان لحظه مبلغ مورد نظر او را به حسابی كه به نام اوست واریز می كنید تا روزی كه آن شخص نیاز شدیدی به پول پیدا كرد آن را به او بدهید و بگویید من این پول را برای چنین روزی نگه داشته بودم كه به شما بدهم. ماجرای دعا و استجابت آن نیز چنین است. ممكن است بنده ای از خداوند بخواهد اسباب مسافرت یك ماهه ای برایش فراهم گردد تا در آن یك ماه خوش باشد. شاید این دعا مستجاب نشود، اما در عوض به جای یك ماه، خداوند یك هزار سال خوشگذرانی در بهشت به او عطا خواهد كرد. در روایت آمده است كه آرزوها و دعاهایی كه در این دنیا مستجاب نشده است روز قیامت به گونه ای مستجاب می شوند كه انسان آرزو می كند كه ای كاش هیچ كدام از دعاهایم در دنیا مستجاب نمی شد. شیعیان كم و بیش به این مسایل عقیده دارند، اما فهمیدن آن بسیار مهم است.
روایتی از ابن فهد حلی [1] در عدة الداعی نقل شده است كه در بحارالانوار و مستدرك سفینة البحار نیز آمده است:
«فیما أوحی الله الی داوود: من انقطع الی كفیته و من سئلنی أعطتیه، و من دعانی أجبته و انما اؤخر دعوته و هی معلقه، و قد استجبتها له حتی یتم قضائی، فاذا تم قضائی أنفذت ما سأل. قل للمظلوم انما اؤخر دعوتك و قد استجبتها لك علی من ظلمك لضروب كثیرة غابت عنك، و انا
[ صفحه 108]
أحكم الحاكمین. اما أن تكون قد ظلمت رجلا فدعا علیك فتكون هذه بهذه لا لك و لا علیك [2] ؛ از جمله چیزهایی كه خدا به حضرت داوود علیه السلام وحی فرمود این بود: هر كس از غیر من قطع امید كند، او را بی نیاز كنم و هر كس از من بخواهد به او عطا می كنم و هر كس مرا بخواند اجابت می كنم، هر چند اجابت دعای او را تا آن زمان كه مقدر كرده ام به تأخیر اندازم و چون زمان مقدر به سرآید خواسته اش را جامه ی تحقق پوشم. به مظلوم بگو اجابت دعا و نفرین تو را علیه ظالم به تأخیر می اندازم و به اشكال گوناگونی كه خبر نداری، علیه او كارگر می گردانم و من نیكوترین داوران و دادگسترانم. چه بسا به شخصی ستم كرده ای و تو را نفرین كرده باشد. در آن صورت دعای تو در برابر دعای او خنثی می شود و نه به سودت چیزی مستجاب می شود و نه به زیانت».
گاهی اوقات ممكن است شخص در عین حالی كه مظلوم است، زیر دستانش در جای دیگری به كسی ظلم كرده باشند و او نیز از سویدای دل دعایی كرده باشد. نقل شده است كه عده ای از مؤمنان برای رفع ظلمی كه به آنها وارد شده بود دعا می كردند و از خداوند استمداد می طلبیدند، اما دعایشان مستجاب نمی شد. یكی از زهاد و بندگان خاص خدا در عالم مكاشفه یكی از معصومین علیهم السلام را دیده بود كه فرموده بودند: «سبقتكم دعوة مستجابة» یعنی شما قبلا ظلمی مرتكب شده بودید كه علیه شما دعا كرده بودند. از این رو دعاهای شما مستجاب نمی شود.
انسان باید توجه داشته باشد كه در زندگی ظلمی مرتكب نشود. استاد نباید نسبت به شاگرد ظلم كند، پدر و مادر نباید به فرزند ظلم كنند. در تمام روابط باید به این موضوع توجه داشت همان طور كه در معامله و خرج كردن پول دقت لازم است، در معاشرت با دیگران نیز باید با دقت تمام، مواظب كردار خود باشیم تا مبادا ظلمی از ما سر زند.
در ادامه روایت پیشین آمده است: «و اما أن تكون لك درجة فی الجنة لا تبلغها عندی الا بظلمه لك [3] ؛ و چه بسا درجه ای برایت در بهشت مقرر شده باشد كه در نزد من به آن
[ صفحه 109]
دست نیابی مگر این كه مظلوم واقع شوی».
تنها قسمت كوچكی از درجات بهشت مربوط به نماز و روزه و عبادت است و قسمت اعظم آن در مقابل فشارها و سختیهایی است كه انسان در دنیا متحمل می گردد. اگر منزلت كسی در بهشت دارای 1800 درجه باشد، ممكن است پنجاه درجه به سبب عبادت، صد درجه به سبب خیرات، و دویست درجه آن به پاس حسن خلق باشد، اما هزار درجه به دلیل فشار و مظلومیت در دنیا است.
در دنباله همین روایت می فرماید: «لأنی أختبر عبادی فی أموالهم و أنفسهم؛ زیرا من بندگانم را در مال و جانشان آزمون می كنم».
روایتی از ابن فهد حلی [1] در عدة الداعی نقل شده است كه در بحارالانوار و مستدرك سفینة البحار نیز آمده است:
«فیما أوحی الله الی داوود: من انقطع الی كفیته و من سئلنی أعطتیه، و من دعانی أجبته و انما اؤخر دعوته و هی معلقه، و قد استجبتها له حتی یتم قضائی، فاذا تم قضائی أنفذت ما سأل. قل للمظلوم انما اؤخر دعوتك و قد استجبتها لك علی من ظلمك لضروب كثیرة غابت عنك، و انا
[ صفحه 108]
أحكم الحاكمین. اما أن تكون قد ظلمت رجلا فدعا علیك فتكون هذه بهذه لا لك و لا علیك [2] ؛ از جمله چیزهایی كه خدا به حضرت داوود علیه السلام وحی فرمود این بود: هر كس از غیر من قطع امید كند، او را بی نیاز كنم و هر كس از من بخواهد به او عطا می كنم و هر كس مرا بخواند اجابت می كنم، هر چند اجابت دعای او را تا آن زمان كه مقدر كرده ام به تأخیر اندازم و چون زمان مقدر به سرآید خواسته اش را جامه ی تحقق پوشم. به مظلوم بگو اجابت دعا و نفرین تو را علیه ظالم به تأخیر می اندازم و به اشكال گوناگونی كه خبر نداری، علیه او كارگر می گردانم و من نیكوترین داوران و دادگسترانم. چه بسا به شخصی ستم كرده ای و تو را نفرین كرده باشد. در آن صورت دعای تو در برابر دعای او خنثی می شود و نه به سودت چیزی مستجاب می شود و نه به زیانت».
گاهی اوقات ممكن است شخص در عین حالی كه مظلوم است، زیر دستانش در جای دیگری به كسی ظلم كرده باشند و او نیز از سویدای دل دعایی كرده باشد. نقل شده است كه عده ای از مؤمنان برای رفع ظلمی كه به آنها وارد شده بود دعا می كردند و از خداوند استمداد می طلبیدند، اما دعایشان مستجاب نمی شد. یكی از زهاد و بندگان خاص خدا در عالم مكاشفه یكی از معصومین علیهم السلام را دیده بود كه فرموده بودند: «سبقتكم دعوة مستجابة» یعنی شما قبلا ظلمی مرتكب شده بودید كه علیه شما دعا كرده بودند. از این رو دعاهای شما مستجاب نمی شود.
انسان باید توجه داشته باشد كه در زندگی ظلمی مرتكب نشود. استاد نباید نسبت به شاگرد ظلم كند، پدر و مادر نباید به فرزند ظلم كنند. در تمام روابط باید به این موضوع توجه داشت همان طور كه در معامله و خرج كردن پول دقت لازم است، در معاشرت با دیگران نیز باید با دقت تمام، مواظب كردار خود باشیم تا مبادا ظلمی از ما سر زند.
در ادامه روایت پیشین آمده است: «و اما أن تكون لك درجة فی الجنة لا تبلغها عندی الا بظلمه لك [3] ؛ و چه بسا درجه ای برایت در بهشت مقرر شده باشد كه در نزد من به آن
[ صفحه 109]
دست نیابی مگر این كه مظلوم واقع شوی».
تنها قسمت كوچكی از درجات بهشت مربوط به نماز و روزه و عبادت است و قسمت اعظم آن در مقابل فشارها و سختیهایی است كه انسان در دنیا متحمل می گردد. اگر منزلت كسی در بهشت دارای 1800 درجه باشد، ممكن است پنجاه درجه به سبب عبادت، صد درجه به سبب خیرات، و دویست درجه آن به پاس حسن خلق باشد، اما هزار درجه به دلیل فشار و مظلومیت در دنیا است.
در دنباله همین روایت می فرماید: «لأنی أختبر عبادی فی أموالهم و أنفسهم؛ زیرا من بندگانم را در مال و جانشان آزمون می كنم».
[1] احمد بن محمد بن فهد حلي (841 - 757 ق).
[2] بحارالانوار، ج 14، ص 42.
[3] همان.